6 Maddede Dünya Kriz Tarihi

Bu yazımda sizlere dünya kriz tarihi neler, neden dünyada krizler bitmiyor? Bunlardan bahsetmek istiyorum..

Dünya 19.yy’da sanayi devrimini bulma ile adeta bir seviye atladı ve hem dünyadaki gelir hem de dünya nüfusu katlanarak arttı. Tabii ki dünyada sadece iyi olaylar olmadı, bir çok kötü olayda oldu. Sizlere krizleri vermeden önce bir gelin kriz nedir?, enflasyon nedir?, devalüasyon nedir? gibi temel kavramları öğrenelim/hatırlayalım.

Geçmişini bilmeyen geleceğine de yön veremez.

Atatürk

Kriz Nedir?

Ekonomik büyümelerin sonucunda oluşan sıcak para bolluğu iyi yönetilemezse bütçe açıklığına sebep olur. Bu açıkları kapatmak için genelde yüksek faiz uygulanarak ekonomiyi canlandırmaya çalışır ve dengede tutmaya çalışırlar, fakat bu sefer de enflasyon artar ve krizler ortaya çıkar. Bu içeriğimizde dünya kriz tarihinde olan krizleri anlatacağım..

Enflasyon Nedir?

Enflasyon paranın değer kaybıdır. Burada ki değer kaybı ise alım gücünün azalmasıdır. Enflasyon hakkında daha fazla bilgi için enflasyon yazımızdan öğrenebilirsiniz.

Devalüasyon Nedir? Krizle Ne Alakası Var?

Devletin resmi para biriminin başka para birimleri karşısında değer kaybına uğramasına devalüasyon denir. Devalüasyon, sabit kur politikası uygulayan ülkelerin dış ticaret açıklarını kapatamama sorunundan doğar.

Türkiye’de ilk büyük devalüasyon 7 Eylül 1946‘da gerçekleştirilmiştir. TL parite bağlamında %116 değer kaybetmiştir.

Türkiye’de ki Devalüasyon Tarihleri

• 1. Devalüasyon: 7 Eylül 1946 – Dolar 1.31 ₺’den 2.38₺’ye çıkarıldı.
• 2. Devalüasyon: 4 Ağustos 1958 – Dolar 2.83 ₺’den 9₺’ye çıkarıldı.
• 3. Devalüasyon: 10 Ağustos 1970- Dolar 9 ₺’den 15₺’ye çıkarıldı. 1978’lere kadarsa dolar 19₺’ye kadar çıkmıştı.

Enflasyon ile Devalüasyonun Farkı Nedir?

Enflasyon, alım gücünü azaltır. Devalüasyon ise genelde kötü de olsa devletlere avantaj sağlayabilir. Eğer yaptığı ticarete güveniyor ve elinde yeteri kadar dövizi bulunuyorsa devalüe ederek ihracatı artırabilir.

Krizden Nasıl Daha Fazla Korunabiliriz?

Buradan anlaşıldığı üzere, eğer planlanmış bir stratejiniz yoksa şirketinizin iflası bir adım ötenizde. Planlamış bile olsanız elbette sizlerin düşünemeyeceği hijyen faktörler büyük dert açabilmekte. Örneğin 2020 Corona krizi buna tam bir örnek.. Geleceği öngörerek bugünden yatırım yapmanız sizleri bir adım daha koruyacaktır. Unutmayın;

Bence geleceğinizi planlamak gemide kaptan olmaya benzer, belli bir yerden sonra isteseniz de durduramazsınız. Önemli olan geleceği bugün yaşayabilmektir ve yaşatabilmektir.

Hadi gelin kriz, devalüasyon, enflasyon kavramlarını öğrendiysek/hatırladıysak dünya kriz tarihinde neler olduğuna bir göz atalım.. Bu bizi dünyada neler olup bittiğini anlamamıza olanak tanıyacaktır.

1)  1873 Krizi (1873 – 1878)

Kriz Neden Oldu?

1873 Krizi, üreticilerin talebe karşı üretim yapması ve devamında bu borçlanmaların borsayı da etkilemesi sonucunda ortaya çıkmıştır. Bir çok firma ürünlerini yok pahasına satmak zorunda kalmış, bir çok firma da iflas bayrağını çekmek zorunda kalmıştır. Dünya kriz tarihindeki ilk ekonomik krizdir.

Krizden Ne Öğrenmeliyiz?

Üretilen tüm ürünler pazara zamanında ve doğru bir karma (fiyat, dağıtım, tutundurma, yer) ile doğru hedef kitlenin karşısına çıkmalıdır. Aksi takdirde büyük zararlara girebilir, iflas dahi edebilirsiniz.

2) Büyük Buhran (1929 – 1940)

Kriz Neden Oldu?

Büyük buhranın oluşma sebebi Florida’da oluşan emlak balonu idi. Bu emlak balonunun oluşma sebebi ise Florida’nın bir tatil koyu haline geleceği inancıydı. Ancak 18 Eylül 1928’de oluşan tropik kasırga neticesinde pek çok insan ve pek çok ev dünyadan silinmişti. Bundan dolayıdır ki artık bu paraların büyük çoğunluğu battı ve bu da 1929 Büyük buhranı geliştirdi ve büyüttü. Ana sebep olarak 2 başlıkta toplarsak;

1. ABD’de ki oluşmuş tekelleşme sıkıntısı
2. Bankaların yapısının yetersizliği

Büyük buhranda toplamda 4000 banka iflas etmiştir. 1929 yılı fiyatıyla 4.2 milyar $ yok olmuş, bu da stagflasyonu tetiklemiştir. Dünya kriz tarihinde ki en yıkıcı ekonomik krizdir.

Stagflasyon: İşsizlik + Enflasyonun birlikte artmasına denmektedir.

Krizden Ne Öğrenmeliyiz?

Yatırımlarınızı her zaman çeşitlendirin. Günümüzde çeşitlendirme yapmak teknoloji ile daha da kolaylaşmıştır. Kısa vade, orta vade ve uzun vade de portföylerinizi optimize edebilir ve karlılığınızı optimize edebilirsiniz. Dünya kriz tarihinin en büyük krizidir.

3) Kara Pazartesi (1987)

Kriz Neden Oldu?

1) Program Trading

Program trading: Tüm fon sahiplerinin yaşanabilecek aşırı yoğun işlem hacimlerine karşı otomatik alım/satım yapan bilgisayar programıdır.

Aşırı dalgalanma sonucu ciddi kayıplar elde edildi…

2) Gereğinden Fazla Değerli Olması – Manipülatif işlemler

Bir sektör bir şekilde manipülasyona açık halde ise orada balon oluşma imkanı vardır. Kara Pazartesinde de insanlar belli başlı yatırımlara gereğinden fazla değer verince ellerinde patlaması gayet normal..

Krizden Ne Öğrenmeliyiz?

Eğer zamana uygun davranamazsak kaybeden biz olacağız.. Bilgisayarlardaki gücün yetmemesi ve o zamana kadar işlemleri yapılacak yeni bir sistem geliştirilmemesi eğer uygun ortam sağlanırsa yıkıp geçebileceğini görüyoruz. Ürün doğru yerde, doğru hedefe, doğru şekilde sunulmalıdır.

4) Asya Maliye Krizi (1997)

Kriz Neden Oldu?

Tayland, Endonezya, Malezya gibi ülkeler 90’lar başında batılı ülkelerden sıcak para alıyorlar ve çarkı döndürüyorlardı. Buna güvenerek asyadaki ülkeler cari açığı artırarak daha da geliştiler, büyüdüler. Tayland uzun bir süre düşük kur anlayışını sürdürmesi, onu mali olarak epey bir yordu. Uzmanlar Tayland’ın para biriminin aşırı değerlendiği öne sürülerek düşeceği algısına girildi. Ondan sonra tek tek ilk Tayvan olmak üzere asyaya y8ayılarak büyük bir mali sıkıntı yarattı. Bazı uzmanlar ise Çin’in ASEAN birliği üyelerine yaptığı ihracatı kesmesine bağlamaktadır.

Krizden Ne Öğrenmeliyiz?

Yaptığınız satışları nasıl yapıyorsunuz? Vadeli mi anında mı? Ne kadar vade? Bu tip sorular görünen o ki çok önemli. Mali disiplin bir ülke de olması gereken en önemli yetkinliklerden biri.

5) Kara Çarşamba (2001)

Kriz Neden Oldu?

Siyasi bir çekişme sonrası fırlatılan anayasa kitapçığı ardından İMKB (İstanbul Menkul Kıymet Borsası) %18.1 azaldı ve gecelik faizler %7500’lere geldi. Devletin 5 milyar $’lık döviz satmasıyla toparlanmaya çalışılan kriz, dalgalı döviz ve yabancı yatırımcının çıkışıyla gecelik %6200’lere çıktı. Araştırmalarda kriz sebebinin arz – talep de daralma olduğu ortaya çıktı. Dolar 670.000 TL’den 1 M TL’nin üstüne (Şimdiki para ile 0.67₺’den 1₺’nin üstüne çıkmış) çıktı.. Türkiye tarihinin en büyük mali krizidir.

Krizden Ne Öğrenmeliyiz?

Buradan anlaşıldığı üzere piyasa kurallarının manipülatif davranışlar ile değiştirilmesinin önüne geçilemezse her zaman bu tip krizler oluşacaktır. Alınacak önlemler arasında yabancı yatırımcıya güven unsuru göz önüne alınmalıdır, aksi taktirde piyasa da oluşan balon endüstrilerin sonu hüsrandır.

6) 2008 Krizi (2008-2012)

Kriz Neden Oldu?

ABD’de kriz gayrimenkul sektörünün kendi balonunu yaratmasından çıktı. Yatırım sahipleri sadece daha fazla kâr için güvenli olmayan (kredi borcunu ödeyemeyecek kişiler) kişilere de kredi verince sistem patladı. Dünya kriz tarihinde en büyük 2. krizdir. Bu krizi ortaya çıkaracak olan kredinin adı ise subprime mortgage. Bunun yüzünden 150 yıllık çınar Lehman Brothers battı. Dünya kriz tarihindeki en son krizdir. (Corona’yı saymadım, zamanında bir sürü hastalık geldi geçti..)

Krizden Ne Öğrenmeliyiz?

Hali hazırda kullanılan ürünlerin eğer ki risk primine bakılmaksızın yalnızca kâr odaklı olması da gördüğünüz üzere büyük sıkıntılar çıkarabiliyor.

Son 150 yılda 14 adet resesyon yaşayan dünyada anlaşılıyor ki insanoğlu bir şeyi denetimsiz ve özensiz yapmaya başlarsa sonunu getirebiliyor. Sizlere bu yazımda dünya kriz tarihindeki krizleri anlatmaya çalıştım. Umarım sevmişsinizdir..

Sizlere 2008 Krizi ile ilgili güzel bir video bırakıyorum..

Bir de Avrupa Borçlanma Krizi ile güzel bir video bırakıyorum.

Yeni yılınızı kutlar, iyi yıllar dilerim..

İlginizi Çekebilir: 6 Adımda Markalaşma Süreci