Biyografi Nasıl Yazılır? Çeşitli Biyografi Örnekleri

Hepimiz hayatta önemli bir yer edinmiş kişilerin hayat hikayelerini merak ederiz. Biyografi örnekleri bunun için etkileyici bir kaynak değeri taşır. Biyografi, kişisel hayatı konu alan yazı türlerinden biridir. Yazar, sporcu, devlet lideri, din görevlisi ve daha birçok kişi hakkında biyografi yazılabilir. Biyografisi yazılacak kişinin hayatı değiştirilmeden ve ek bilgiler eklemeden aktarılır. Bu nedenle biyografi gerçek bilgilere dayanır. 

Biyografi örnekleri hem edebiyat hem de kültür açısından son derece önemli bir yere sahiptir. Çünkü geçmişte yaşamış önemli kişilerin biyografilerinde o döneme ait birçok bilgiye ulaşmak mümkündür. Bu nedenle biyografi,  edebiyat ve kültür arasında önemli bir tür olarak karşımıza çıkar. Çeşitli biyografi örnekleri ile “biyografi nasıl yazılır?” sorusuna cevap verdiğimiz yazımızı okumaya devam edebilirsiniz. 

Biyografi Nedir?

Kariyeriyle ya da eylemleriyle toplumda önemli bir yer edinmiş olan ve toplum tarafından tanınan ünlü kişilerin hayatlarının başka bir kişi tarafından derinlemesine ve tarafsız bir şekilde aktarılmasına biyografi denir. Biyografiler toplum tarafından bilinen, ilgi çeken kişiler hakkında; yalın, akıcı ve anlaşılır bir dille yazılır. Biyografide yer alan bilgiler kronolojik bir biçimde ele alınmalıdır. Kanıtlanabilir, belgelere dayalı bilgiler tarafsız bir şekilde aktarılmalıdır. 

Edebi türler arasında en fazla eser verilen türlerden biri olan biyografinin ilk örnekleri ise Antik Yunan döneminde verilmiştir. Plutarkhos tarafından kaleme alınan Hayatlar, biyografi türünün ilk örneği olarak kabul edilir. Avrupa ve Türk edebiyatında modern anlamda ilk biyografi örnekleri ise 16. Yüzyılda görülmeye başlanmıştır. 

Biyografi Nasıl Yazılır?

Kişiler tarafından oldukça ilgi gören biyografi örnekleri konusuna geçmeden önce biyografi nasıl yazılır, konusuna değinebiliriz. 

Öncelikle biyografi yazacak kişi, hayatını anlatacağı kişi hakkındaki bilgilere hakim olmalıdır. Bu nedenle ilk olarak biyografisi yazılacak kişiden izin almak önemlidir. Fakat biyografide konu alınacak kişiden izin alınamadığı ya da yaşamına ait detayları kendisinden dinlenemediği durumlar olabilir. Bu noktada detaylı bir araştırma planı yaparak doğru ve güvenilir birincil kaynaklar kullanılabilir. Buna ek olarak doğruluğu kanıtlanmış dergi, belgesel, gazete haberi ve röportajı gibi ikincil kaynaklar da kullanılabilir. Elde edilen bilgiler kronolojik bir sıraya dizilerek zaman çizelgesi hazırlanabilir ve bu durum o kişinin farklı dönemlerine ait bilgileri daha da somut hale getirecektir. Tüm bu bilgiler ışığında yazıya ana fikir oluşturularak yazma süreci başlar. Biyografi yazımı teknik bilgi ve yaratıcılık gerektiren bir süreçtir. Biyografi türünün özelliklerine hakim olmak ve biyografi örnekleri incelemek biyografi yazmak için iyi bir başlangıç olacaktır. 

Biyografi Türleri Nelerdir?

• Bilimsel biyografi
• Biyografik roman
• Nekroloji
• Otobiyografi
• Evrensel biyografi
• Ulusal biyografi
• Bölgesel biyografi
• Mesleki biyografi
• Dönemsel biyografi

Çeşitli biyografi örnekleri incelenmiş ve biyografi, yazım tekniklerine göre türlere ayrılmıştır. Bu biyografi türleri şu şekildedir;

Bilimsel biyografi (Monografi) 

Monografide olaylar kronolojik bir biçimde kaleme alınır. Kişinin doğumu, yaşamı ve eserleri gibi çeşitli kategoriler üzerinden yazılır. Kanıtlanabilir verilere dayandığı için nesneldir. Eleştirel bir dille sistematik şekilde yazılır.

Biyografik roman (Portre)

Biyografide anlatılan kişi bir baş roman karakteri olarak işlenir. Karakterin kişilik özellikleri, kıyafetleri ve hareketleri roman için önemlidir.

Nekroloji (Memoir)

Ölümü üzerinden kısa bir süre geçmiş kişinin yakınları tarafından yazılan anı şeklindeki biyografilerdir. Duyguların yoğunluğu ve kişisel bir dil kullanılması nedeniyle öznel veriler içerir.

Otobiyografi

Bireyin hayatını ve deneyimlediği olayları kendisi birincil tekil kişi ile anlattığı biyografi türüdür. Bu nedenle otobiyografi öznel bilgiler içerir.

Biyografileri tekniklerinin yanı sıra içeriğine göre de sınıflandırmak mümkündür. İçeriğine göre sınıflandırılan biyografi türleri şunlardır:

Evrensel biyografi

Dönem, ulus ve meslek türü fark etmeden herkese hitap eden biyografilerdir.  

Ulusal biyografi

Belirli bir ulusa ait kişiler için yazılır.

Bölgesel biyografi

Belirli bir bölgede ya da yörede yaşayan bireyler için yazılan ve o bölgede önemli kişiliklerin anlatıldığı biyografi türüdür.

Mesleki biyografi

Belirli meslek grubuna mensup bireyler için yazılır.

Dönem biyografisi

Belirli bir dönemde yaşayan bireyler için yazılır.

Çeşitli Biyografi Örnekleri!

Biyografi, tanınmış bir kişinin yaşamının önemli yerlerini veya tamamının anlatılmasıyla oluşur bu nedenle biyografi örnekleri son derece ilgi çekici bir özellik taşır. Kurgusal bir özellik taşımayan biyografi örnekleri tamamıyla kişinin hayatındaki gerçeklik konu edinir. Çeşitli biyografi örnekleri şu şekildedir:

Atatürk Biyografisi

Atatürk 1881 yılında Selanik’te doğmuştur. Ailesinin kendisine verdiği isim Mustafa’dır. İkinci ismi olan ‘’Kemal’’ ise kendisine matematik öğretmeni tarafından verilmiştir. Daha sonra soyadı kanunu ile birlikte kendisine ‘’Atatürk’’ soyadı verilmiş, böylece Mustafa Kemal Atatürk olarak anılır olmuştur.

Babası Ali Rıza Bey, annesi ise Zübeyde Hanım’dır. Atatürk, askeri okulda eğitilmiş ve asker olmuştur. 1. Dünya Savaşı’da birçok önemli cephede savaşmış, Kurtuluş Savaşlarında ise Türk ordusuna bizzat liderlik yapmıştır. Yaşamı boyunca bu ülkenin kalkınması yolunda hizmet etmiş, birçok yenilik getirmiştir. 1919’da Samsun’a çıkarak, kurtuluş savaşının temellerini atmıştır. Mustafa Kemal Atatürk, daima barışı savunmuş ama bağımsızlık, özgürlük ve milli egemenlikten asla taviz vermemiştir. Çeşitli bilimsel çalışmalarda bulunmuş ve bir Geometri kitabı hazırlamıştır. 10 Kasım 1938 yılında İstanbul’da hayata gözlerini yummuştur. Kabri Ankara’da bulunan Anıtkabir’dedir.

Turgut Uyar Biyografisi

Turgut Uyar, 4 Ağustos 1927’de Ankara’da dünyaya geldi. Askeri liseyi 1946’da, Askeri memurlar lisesini 1947’de bitirdi. İlk şiiri Yedigün dergisinde 1947’de yayımlandı. 1958’de askeri görevinden ayrıldı, sivil görevlerde çalıştı. 1969’da emekli oldu. Aynı yıl içerisinde Tomris Uyar ile evlendi. 22 Ağustos 1985’de vefat etti.

Bu yazımızda en ilgi çekici edebi türler arasında yer alan biyografi türüne ve çeşitli biyografi örnekleri konusuna yer verdik. Keyifli okumalar. 

İlginizi Çekebilir: Edebiyat Tarih İlişkisi: Bir Bütünün İki Parçası