Borsanın Tarihi

Gençlere değer katacak içeriklere Google Haberler'den abone olmak ister misiniz?.Google Haberlere Abone Ol. Gençliğe değer katma arzusuyla..

İçindekiler

Bu haftaki yazım aslında herkesin bildiği ama temellerinin nasıl olduğunu bilemediğiniz borsanın tarihi. Virüsün asıl darbeyi ekonomilere vurduğu gözle görülür bir biçimde belli. Şirketlerin hisselerinin düşüşü, giderek artan mecburi işsizlik, geçim sıkıntıları… ve çoğu kişinin ağzından çıkan bir cümle “Borsa düşüyor”. Herkes borsanın işleyişini biraz da olsa anlamıştır. Peki bu borsa nasıl ortaya çıktı? Ve Nasıl BİST oldu? Hadi birlikte öğrenelim.

Borsanın Tarihi| İLK BORSA

Borsa en eski tarihli piyasa olarak temeli pazarlara ve panayırlara dayanmaktadır. Zaman içerisinde de kıymetli madenlerin alım satım işlemleri başlamıştır ve bir meslek halini almıştır. Kıymetli madenlerin alım – satım işlemlerine aracılarında girmesi ile pazar genişlemiş ve ticari senetlerin alım – satım işlemleri de pazara girmiştir.1487 yılında Avrupa’da Belçika’ya bağlı olan Anvers şehrinde ilk borsa kurulmuştur. 16. Yüzyıla gelindiğinde ise bu borsanın yerini Amsterdam Borsası almıştır. Borsa Tarihi ilk olarak eşya alım satımı ile başlamış ve devamında kıymetli madenlerden ticari senetlerin alım satımına başlanarak gelişme göstermiştir.

Bunları da beğenebilirsiniz

Slumpflasyon Nedir?

17 Ekim 2022

325

Etsy’de En Çok Satılan Ürünler

23 Ağustos 2022

26k

16.yüzyılda Amsterdam’dan sonra Fransa’nın Lyon kentinde borsa tarihi gelişme göstermiş ve ilerleyen yıllarda da Fransa’nın diğer kentlerine yayılmaya başlamıştır. Menkul kıymetlerin alım satımının yapıldığı bir diğer borsada Londra’da gelişme göstermeye başlamıştır. Londra’da kurulan bu borsanın tarihine ait kesin bir bilgi bulunamamasına rağmen 1770 yılında menkul kıymetlerin alım satımına aracılık eden bir girişin ücretli olduğu bir kahvehanenin tabelasına Borsa anlamına gelen ‘The Stock Exchange’ yazılmıştır ve bu Borsa Tarihi olarak kabul edilmektedir.

Borsanın isim olarak kökeni ise 3 farklı görüş üzerinde toplanmaktadır. Bunlardan bir tanesi; Bruggeli asilzade ailesi Van Der Beurse isminin 16. yüzyıla gelindiğinde Latince bir kelime olan Bursa kavramı ie birlikte Beurs kelimesine dönüşmüş ve bu kelime birçok dile bourse, Börse, borsa şekillerinde geçmiştir. İkinci bir söylenti ise; Aşağı Almanya olarak bilinen Belçika’nın bir şehri olan Brugge isminin değişmesi ile gelmiştir. Son bir söylentide evlerinde İtalyan tüccarların düzenli olarak iş konuşmaları için toplandığı Bruggeli asilzade ailesinin ‘de Beurse’ isminden türemiştir. Borsa kavramı kesinliğe kavuşturularak daha sonra çeşitli dillere ortak olarak geçmiş ve son halini almıştır.

Borsanın Tarihi| İSTANBUL BORSASI

İstanbul’da menkul kıymet borsasının tarihçesi Kırım Savaşı’na uzanmaktadır. 1839 yılında Tanzimat hareketi ile başlayan Osmanlı İmparatorluğu’nun batılılaşma faaliyetleri ertesinde Osmanlılar, İngiltere ve Fransa ile birlikte Rusya’ya kaşı Kırım Savaşı’na girmişlerdir. Bu savaş öncesi ciddi mali sorunları olan Osmanlılar, Kırım Savaşı’nı Avrupalı bankerlerden alınan borçlarla gerçekleştirmişlerdir. Kırın Savaşı’ndan sonra batılılaşma çabalarını hızlandıran Osmanlılar orduyu yenilemiş, İstanbul’da yeni binalar ve saraylar yapmış, demiryolu gibi önemli projelere başlamışlardır. İmparatorluğun bu amaçlarla ihraç ettiği tahviller kısa zamanda elden ele geçmiş ve İstanbul’da bir ikincil piyasa oluşmuştur ve gayrimüslim bankerler Galata’da bu işle uğraşmaya başlamışlardır.

Türkiye’de bir borsa kurulması gereği bu dönemde ortaya çıkmış ve Galata Bankerleri kendi aralarında, 1864 yılında bir dernek kurarak bu harekete öncülük etmişlerdir.

1866 yılında Türkiye’den alacaklı olan devletlerin de desteği ile İstanbul’da bir Dersaadet Tahvilat Borsası kurularak çalışmaya başlamış ve borsaya Maliye nezaretince bir komiser atanmıştır. Bu borsanın adı 1906 yılında çıkarılan bir nizamname ile “Esham ve Tahvilat Borsası”na dönüştürülmüş ve bu kuruluş Cumhuriyet dönemine kadar devam etmiştir

İkinci Meşrutiyet’in ilanına kadar bu borsaya sadece, İstanbul, Selanik ve Beyrut’ta kurulmuş bulunan yabancı şirketlerin çıkarmış oldukları menkul değerler kayıtlı iken, Meşrutiyetten itibaren yerli şirketlerin menkul kıymetleri kaydolunmaya başlamıştır

Cumhuriyet döneminde, 1922 yılında çıkarılan yeni bir nizamname (tüzük) ile borsada bugünkü sistemin esasını oluşturan hükümler getirilmiştir. 1929 yılında kabul edilen 1447 sayılı “Menkul Kıymetler ve Kambiyo Borsaları Kanunu” ve aynı yıl çıkarılan 8172 sayılı nizamname ile mevcut borsa yeniden düzenlenmiş ve “İstanbul Menkul Kıymetler Borsası “adı altında çalışmaya başlamıştır. 1938 yılında çıkanları bir kararname ile İstanbul Borsası kapatılarak Ankara’ya taşınmış ve “Kambiyo, Esham ve Tahvilat Borsası” adı ile açılarak çalışmaya başlamıştır. Bu taşınma sakıncaları anlaşılmış olacak ki, 1941 yılında borsa yeniden İstanbul’a nakledilmiştir.

Cumhuriyet döneminde kurulan borsalarda esham ve tahvilat yanında döviz alım-satımı da işlemler arasında yer almıştır. Ancak Türkiye’de 1931 yılından sonra şiddeti giderek artan kambiyo kontrolü nedeni ile döviz alım-satımı anlamını yitirmiş ve 1959 yılından sonra borsanın döviz alım-satımı ile ilgili rolü bütünüyle kaldırılmıştır. Türkiye’de 1981 yılı Temmuz ayında yayınlanan 2499 sayılı “Sermaye Piyasası Kanunu” ile sermaye piyasası yeniden düzenlenirken Menkul Kıymetler Borsası’na yeni bir şekil ve içerik verilmek istenmiş ve 1929 tarih ve 1447 sayılı “Menkul Kıymetler ve Kambiyo Borsaları Kanunu” yürürlükten kaldırılmış, bunun yerine 6.10.1983 gün ve K H K/91 sayılı Menkul Kıymetler Borsaları Hakkında Kanun Hükmünde Kararname getirilmiştir.

KHK/91’in yayımı tarihinden bir yıl sonra, 6 Ekim 1984 tarihinde “Menkul Kıymetler Borsalarının Kuruluş ve Çalışma Esasları Hakkında Yönetmelik” yayınlanmıştır. 18.12.1985 tarihinde, İstanbul Menkul Kıymetler Borsası Yönetmeliği 18962 sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğü girmiştir. Ve nihayet, 26 Aralık 1985 tarihinde borsa resmi bir törenle açılarak, faaliyete başlamıştır. Bu olay, SPK’nın IX sayılı tebliği ile resmi gazetede ilan edilmiştir.