Saadet Ekinci
“Dünya bizim açlığımızı doyuracak kocaman bir elma, kocaman bir şişe, şişkin bir meme ; biz hiç durmadan emeriz ve bir şeyler bekleriz, bir şeyler umut ederiz ve hiç durmadan hayal kırıklığına uğrarız. Kişiliğimiz değiş tokuş etmek, tüketmek üzerine kurulmuştur. Maddi manevi her şey kullanıp harcayıp bitirilecek bir nesnedir.” der fromm. Tamamen günlük hayatımızdan örneklerle yardımlaşmanın altındaki düşünce dinamikleri ve iyilik kavramı üzerinde duracağız seninle sevgili dostum.
İyilik ve sorumluluk ilişkisi
Bu kavramlar temelinde oluşan duygu durum hallerimiz üzerine yazmak istiyorum. Yardımsever, fedakar mıyız? Yoksa çok güçlü olan sevilme duygusunun esiri miyiz?
Sokakta yürüyorsunuz. Bir kadının partneri ona şiddet uyguluyor,ölünce hiç bahse alınmayacak bir trans birey bıçaklanıyor,ya da bir engelliye kuvvet uygulanıyor. Sadece siz varsınız sokakta. Ne yapardınız? Peki şimdi o sokağın dopdolu olduğunu ve aynı olayın yaşadığınızı düşünün. Meraklı gözlerle onları izleyip yolunuza devam mı ederdiniz? Yardım mı ederdiniz ? İşte buna sorumluluğun dağılımı adını veriyoruz. Kişi sayısı arttıkça sorumluluk dağılıyor. Kişi sayısı azaldıkça sorumluluk odaklaşıyor.
Yardım eden kişilerin sayısını düşünelim şimdi de. Kadına yardım için iki üç kişi koşuyorsa muhtemelen sende koşmaya,yardım etmeye başlarsın. yardım edenlerin sayısı artınca yine buna bağlı yardım etme potansiyelin artar.
Yardıma ilk koşan kişiler ve özellikleri
Nedir onları diğerlerinden farklı kılan ya da bir farklılık var mıdır? Yine o sokaktayız. Olumlu duygu durum hallerindeysek, keyfimiz yerindeyse yardım etme ihtimalimiz yükselir. ya da o alanda iyiysek bir yeteneğimiz var ise (trafik kazasında yaralanan bir kadına ilk yardım yapabilme yetisi gibi) de aynı şekilde. bir diğer önemli etken ise kişinin benlik kavramının gelişmişlik düzeyidir. yani kendine güveni yüksek ide de yardım etme ihtimali artar. Diğer bir bakış açısı ise toplumsal açıdan,dil, din,ırk, cinsiyet, gelenek, görenek kavramları ve yardımlaşma arasındaki ilişkiyi ele alalım. İstanbul bebek’teki bir yetişkin ve aydının bir semtinde yaşayan bir birey arasındaki yardım kültürü farklılıkları bunun örneğidir. Ya da yurt dışı… Burada bir kültür veya kültürsüzlük tartışmasından ziyade kültürel farklılıklara dikkat çekmek istiyorum.
İşin temeline bakacak olursak yardımseverliği, sorumluluk algımızı gözden geçirmekte fayda vardır. Sorumluluk bir yük müdür? Gönülden gelen bir davranış mıdır?
Saf iyilik var mıdır?
Bir öğretmen düşünelim. Çocuklarıyla çok keyifli vakit geçiriyor hem paraya hem çocukların sıcak gülümseme ve sarılmalarına ”sahip oluyor”. Burada ”saf iyilik” var mıdır dediğimde muhtemelen ”hayır!!” diyeceksiniz; bir çıkarım ve karşılıklı çıkar ilişkisi olduğundan ötürü. Fakat saf iyilik amaçlanarak yapılan eylem, saf bir duyguyla karşılık buluyorsa burada karşılıklı çıkar değil iyileşme söz konusudur diye düşünüyorum.
Niyet faydadan üstün müdür öyleyse? 🙂
Özgecilik (Diğerkamlık)
Birey her ne kadar sadece yardımlaşma güdüsüyle iyilik yapsa da altındaki düşünce dinamiği derin anlamlar ifade ediyor olabilir. Örneğin olgun savunma mekanizmalarından; ”özgecilik” (diğerkamlık) ten bahsetmek istiyorum. İnsan beyni, bilinç ve bilinçaltı kavramlarının derinliği göz önüne alındığında, gözlem ve deneylerle sağlam veriler elde ediyoruz. Burada istekler ve arzuları fark edip yöneterek bencilce davranmak yerine, başkalarını düşünür şekilde davranan ve bundan memnuniyet duyan bireyler; örneğin siftah yapmamış esnafa kendi müşterisini gönderen dükkan sahibi… Bir elmayı arkadaşıyla bölüşürken kendine çürük kısmı alan, arkadaşına sağlam kısmı veren kişi… Bu olgun savunma mekanizmalarını kullanırlar. Takdir, onay, sevgi görmek adına yapılmış eylemler ise; ilkel birer savunma sistemidir.
Yardımlaşma, iyilik kavramlarımızın altında, çok güçlü olan sevilme güdüsü mü yatıyor acaba sevgili dostum?
Toplum olarak; din, dil,ırk, cinsiyet ayırt etmeksizin iyilik dolu günler umut ediyorum…
Unutmayalım:”Bencil insan başkasını sevemez ama kendini de sevemez.”
SEVGİYLE ve RENKLE…
